عیوب و پرزینگی نخ چیست؟

اصولاً پرزدهی فرش های ماشینی یک مسئله ی طبیعی است ولی در برخی از مواقع به دلیل شدت بالای پرزدهی ، آزاردهنده می شود. در این مقاله علاوه بر این که اطلاعاتی را در مورد دلایل پرزدهی فرش ماشینی بدست خواهید آورد با روش های از بین بردن پرز فرش ماشینی نیز آشنا خواهید شد.

عیوب و پرزینگی نخ چیست؟

نخ ها ممکن است به دلیل ساختار متفاوتی که دارند، عیوب مختلفی داشته باشند. یکی از این عیوب پرزینگی نخ است. عموما پرزینگی نخ در الیافی مشاهده می شود که غیر یکسره بوده و ریسیده شده باشند. (دلایل پوسیدگی ابریشم رنگ شده چیست ؟) در مقابل در الیاف فیلامنتی که یکسره هستند در هنگام ریسیده شدن این مشکل پرزینگی بوجود نمی آید. در واقع از بهترین روش هایی که می توانید با آن الیاف یکسره را از الیاف غیر یکسره تشخیص دهید، وجود و یا عدم وجود پرز در آنها است. وجود پرز در نخ ها به خودی خود عیب محسوب نمی شود اما اگر پرز از یک حد معینی بیشتر شود به آن پرزینگی گفته شده و یک ایراد در نخ به حساب می آید.

دلایل پرزینگی نخ چیست؟

همانطور که اشاره کردیم، پرزینگی نخ یکی از عیوب الیاف بوده و می تواند به دلایل ذیل اتفاق بیفتد:
۱-این اتفاق ممکن است به دلیل سرهای آزاد نخ در الیاف بوجود آید.
۲-ممکن است، الیاف حلقوی به دلایل مختلف از محور نخ خارج شوند که این موضوع می تواند پرزینگی را بوجود آورد.
۳-جنس و خواص الیاف مورد نظر هم در بوجود آمدن این عیب نقش مستقیم دارد.
۴-ویژگی های ساختاری و ملکولی الیاف هم در این مسئله و این عیب موثر هستند.

۵-در فرایند تولید نخ، ماشین الات و مواد مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند، این عوامل هم می تواند سبب بروز پرزینگی در نخ شوند.
۶-ریسندگی نخ به یک شیوه و با یک روش خاص انجام نمی شود و به روش های متفاوتی این کار صورت می گیرد. تفاوت در روش های ریسندگی هم می تواند باعث پرزینگی نخ و الیاف شود.
۷-بعد از فرایند ریسندگی نخ بر روی پایه نخ یکسری عملیات تکمیلی انجام می شود که این عملیات می تواند در بروز پرزینگی موثر باشد.
۸-یکی دیگر از عواملی که باعث پرزینگی می شود، عوامل محیطی مثل رطوبت و یا خشکی هوا است که البته بخشی از آن را می توان کنترل کرد.

عوامل فیزیکی موثر در ایجاد پرزینگی نخ

طول و قطر نخ، سختی پیچشی، استحکاک نخ، شکل سطح مقطع، شکل نخ یعنی اینکه فر بوده یا مواج باشد و مقاومت آن در برابر فشردگی هم در میزان پرزینگی موثر است.(الیاف ضد الکتریسیته و ضد چروک چه الیافی هستند؟)
آن چیزی که باعث می شود، پرزینگی نخ و الیاف در ریسندگی مهم باشد، تاثیر آن بر کیفیت کار است. پرزینگی ظاهر الیاف و نخ را موج دار و نامناسب کرده و باعث می شود کیفیت کار کاهش پیدا کند به همین دلیل در صنعت ریسندگی تلاش می شود این عیب نخ را به شیوه های مختلف به حداقل برسانند.

مدت و شدت پرزدهی به چه عواملی بستگی دارد؟

مدت و شدت پرزدهی فرش های ماشینی وابسته به عوامل مختلفی است. از مهمترین این عوامل می توانیم به ضخامت نخ زمینه ، کیفیت آهار به کار رفته ، کیفیت الیاف به کار رفته ، نوع نخ ، ساختمان نخ ، چگونگی وصل شدن نخ خاب فرش به زمینه و بسیاری عوامل دیگر اشاره کنیم. یکی از مهمترین عواملی که مدت و شدت پرزدهی فرش های ماشینی را تحت تأثیر قرار می دهد تراکم و تعداد شانه ی فرش است. هر چقدر تعداد شانه و تراکم یک فرش بیشتر باشد پرزدهی نیز کمتر خواهد بود. فرش های ماشینی در انواع شانه های ۷۰۰ ، ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰ شانه هستند و بر این اساس میزان پرزدهی فرش های ماشینی ۱۲۰۰ شانه از ۷۰۰ و ۱۰۰۰ شانه کمتر است و از مهمترین نکاتی است که در موقع خرید فرش باید به آن توجه شود.

چند روش برای از بین بردن مشکل پرز دادن فرش

حتی اگر در کارخانه از تمامی روش ها برای کم کردن پرزدهی استفاده شود ، باز شاهد این خواهیم بود که فرش های ماشینی پرزدهی خواهند داشت. اگر فرشی را جدیداً خریداری کرده و به خانه آورده اید و در آن پرزدهی مشاهده می کنید به هیچ وجه نباید نگران نباشید. اولاً این که همان طور که گفته شد پرزدهی فرش یک مسئله ی طبیعی است و دوماً این که با استفاده از روش هایی که به آن خواهیم پرداخت می توانید پرزدهی فرش را به حداقل برسانید. دقت داشته باشید که این روش ها را به درستی و دقیق انجام دهید چرا که صحیح انجام ندادن آن ها به احتمال زیاد پرزدهی را بیشتر خواهد کرد.

شانه کشیدن فرش برای از بین بردن پرز فرش

یکی از روش های از بین بردن پرزدهی فرش های ماشینی  استفاده از شانه های مخصوص فرش برای شانه کشیدن فرش می باشد. با استفاده از این روش ، پرزدهی فرش کمتر خواهد شد. برای شانه کشیدن فرش هرگز از فرچه استفاده نکنید چرا که فرچه کشیدن سبب می شود که الیاف فرش صدمه ببیند. در این صورت الیاف سست می شود و کرک های بیشتری از فرش می ریزد که در نهایت سبب افزایش پرزدهی خواهد شد. در صورتی که شانه های مخصوص فرش در دسترس تان نیست توصیه می شود از جاروهای حصیری یا شمالی استفاده کنید. برای این منظور کمی جارو را خیس کرده و بر روی فرش بکشید. جارو کشیدن به این روش را هر روز انجام دهید و پس از گذشت مدتی مشاهده خواهید کرد که پرزدهی فرش کمتر می شود.

جارو کردن صحیح فرش

جارو کردن صحیح فرش یکی از مهمترین عوامل در بالا بردن طول عمر و سلامت فرش محسوب می شود. باید دقت داشته باشید که تنها جارو کشیدن فرش کافی نمی باشد. بلکه جارو کردن فرش باید به صورت اصولی و با دقت انجام پذیرد تا آسیبی به فرش وارد نشود. اگر جارو کردن فرش به صورت صحیح انجام شود سبب کاهش پرزدهی فرش ها خواهد شد برای همین منظور پیشنهاد می شود که هر دو روز یک مرتبه در جهت نخ خاب فرش جاروکشی انجام شود. برای این منظور دور موتور جارو برقی را در سرعت بیشینه قرار ندهید.

اگر جارو کشیدن را به صورت صحیح و متناوب انجام دهید مشاهده خواهید کرد که به مروز زمان از پرزدهی فرش ها کاسته می شود. اگر می خواهید نتیجه ی بهتری از جارو کشی بگیرید ، توصیه می شود که پیش از کشیدن جارو برقی یک حوله را مرطوب کنید و آن را روی فرش بکشید ، پس از این که رطوبت خشک شد می توانید برای کشیدن جارو اقدام کنید.

استفاده از فوم نگهدارنده فرش

از فوم نگهدارنده ی فرش نیز به منظور کم کردن پرزدهی فرش های ماشینی می توان استفاده کرد. فوم نگهدارنده علاوه بر اینکه با توجه به نم گیری از پوسیدگی فرش شما جلوگیری می کند و فرش را در برابر کثیفی ها محافظت می نماید ، به سبب این که موجب جذب فشار پا می شود باعث می گردد تا پاخوردگی فرش کمتر شده و در نتیجه از ریزش موی فرش کاسته و در نهایت پرزدهی فرش کاهش می دهد.

استفاده از فرچه

برخی از افراد معتقدند که استفاده از فرچه برای از بین بردن پرزهای فرش ممکن است الیاف آن را دچار آسیب کند. به این صورت که الیاف آن سست شده و باعث می‌شود کرک‌های بیشتری از فرش فرو بریزد. اما باید گفت اگر از فرچه به روش اصولی و با رعایت نکاتی همچون مرطوب و نمدار کردن آن، استفاده از آن در جهت خواب فرش و غیره استفاده شود، نه تنها به بافت فرش آسیبی وارد نمی‌کند، بلکه پرزهای بیشتری را نیز به سمت خود جذب می‌کند.

استفاده از شانه‌های مخصوص فرش یک روش موثر برای از بین بردن پرزهای فرش

برای از بین بردن پرزهای فرش می‌توان از شانه فرش نیز استفاده کرد. در صورت استفاده از این روش باید شانه را در جهت خواب فرش روی فرش کشید تا به این طریق پرز بیشتری از بین برود.

استفاده از دستمال مرطوب

از جمله روش‌های دیگری که با کمک آن می‌توان پرزهای فرش را از بین برد، استفاده از دستمال مرطوب و نمدار است. در صورت استفاده از این روش باید دستمال تمیزی را مرطوب و نمدار کرد و سپس در جهت خواب فرش، روی فرش کشید.

استفاده از فوم نگهدارنده فرش

از جمله روش‌های دیگری که با استفاده از آن می‌توان میزان پرزدهی فرش را کاهش داد، استفاده از فوم نگهدارنده فرش است که نه تنها با نم گیری از پوسیدگی فرش جلوگیری کرده و از آن در مقابل کثیفی‌ها و آلودگی‌ها محافظت می‌کند، بلکه با جذب فشار پا میزان پاخوردگی فرش را به میزان چشمگیری کاهش داده و از این طریق میزان پرزدهی فرش را به حداقل ممکن می‌رساند.

استفاده از شامپوی فرش یکی از روش‌های دیگر از بین بردن پرزهای فرش

به منظور جلوگیری از پرزدهی فرش بهتر است به محض خرید، آن را با شامپوی فرش شست و شو داد. برای این کار بهتر است با استفاده از یک پارچه توری مخلوط آب و شامپو را روی فرش کشید، که البته برای این که کار به بهترین نحو انجام بگیرد نباید فرش را زیاد خیس کرد. بعد از آن که کار کشیدن شامپو روی فرش به طور کامل انجام شد، باید از پارچه توری دیگر که نمدار و مرطوب است استفاده کرد و آن را روی فرش کشید. بعد از انجام این کار باید منتظر ماند تا فرش به طور کامل خشک شود. بعد از آن که فرش به طور کامل خشک شد مشاهده می‌شود که پرزهای فرش از بین رفته است.

استفاده از چسب کاغذی

از جمله روش‌های دیگری که با استفاده از آن می‌توان پرزهای فرش را از بین برد، استفاده از چسب‌های کاغذی است. در صورت استفاده از این روش باید چسب کاغذی را روی فرش چسباند و سپس آن را آرام از روی فرش جدا کرد تا بتواند پرزهای فرش را به خود جمع کند و از این طریق آن‌ها را از بین ببرد.

استفاده از کیسه حمام روش موثر برای از بین بردن پرزهای فرش

با استفاده از کیسه حمام نیز می‌توان پرزهای فرش را از بین برد. برای این کار لازم است کیسه حمام خیس شود و سپس در جهت خواب فرش روی فرش کشیده شود تا از این طریق پرزهای فرش از بین برود. لازم به ذکر است که برای کسب نتیجه مطلوب این عمل باید چند بار و در دفعات مختلف تکرار شود.

استفاده از دستگاه‌های پرزگیر

از جمله روش‌های دیگری که با استفاده از آن می‌توان پرز فرش‌ها را از بین برد، استفاده از دستگاه‌های پرزگیر می‌باشد. دستگاه‌های پرزگیر به راحتی و در اسرع وقت پرز فرش‌ها را به میزان چشمگیری کاهش می‌دهند.

استفاده از یک غلتک که دارای خاصیت چسبندگی است

با استفاده از یک غلتک که دارای خاصیت چسبندگی است، نیز می‌توان پرزهای فرش را به میزان چشمگیری کاهش داد. نحوه کار نیز به این صورت است که غلتک‌های چسبان در روی فرش و از سمت بالا به پایین حرکت داده می‌شوند و با این کار پرزهای فرش به ورقه چسبناک غلتک می‌چسبند. غلتک‌های چسبان را می‌توان در قسمت لباسشویی فروشگاه‌ها پیدا کرد. ورقه‌های چسبناک غلتک نیز قابل تعویض هستند و می‌توان در هر بار استفاده، آن‌ها را تعویض کرد. البته برخی از غلتک‌ها قابل استفاده مجدد هستند و در صورت کثیف شدن می‌توان آنها را با استفاده از یک ژل مخصوص شست و شو و یا با استفاده از آب و صابون شست و شو داد و تمیز کرد.

استفاده از مخلوط سرکه و خاک اره

بعد از عمل پرزگیری می‌توان با استفاده از مخلوط سرکه و خاک اره رنگ‌های فرش را درخشان کرد. برای این کار لازم است مقداری سرکه و خاک اره را با هم مخلوط کرد و سپس با استفاده از یک برس آن را روی فرش مالید. سپس چند ساعتی صبر کرد تا مخلوط به طور کامل خشک شود و بعد با جاروبرقی سطح فرش را جارو کشید.

استفاده از خدمات یک قالیشویی معتبر برای از بین بردن پرزهای فرش

چنانچه هیچ کدام از روش‌های بالا برای کاهش میزان پرزدهی و یا از بین بردن پرزهای فرش موثر نبود، می‌توان فرش را به یک قالیشویی معتبر سپرد. کارخانجات قالیشویی با توجه به تخصصی که در این زمینه دارند می‌توانند با رعایت نکات اصولی پرزهای فرش را به راحتی و بدون آسیب زدن به بافت آن از بین ببرند. فقط در هنگام استفاده از خدمات قالیشویی برای از بین بردن پرزهای فرش، باید به آنها یادآوری شود که هدف از سپردن فرش به آنها پرزگیری فرش است نه شست و شوی آن.

نکاتی در خصوص از بین بردن پرزهای فرش ماشینی و دستباف

با توجه به نکات زیر تا میزان زیادی می‌توان از پرزدهی انواع فرش‌ها جلوگیری کرد و یا میزان آن را به مقدار چشمگیری کاهش داد:

• فرش‌های روشن کمتر از فرش‌های تیره پرزمی‌دهند، بنابراین در هنگام خرید باید به رنگ فرش‌ها و میزان پرزدهی آنها توجه کرد.

• پرزگیری فرش‌های دستبافت باید با دقت انجام شود. چرا که این نوع فرش‌ها ظرافت بیشتری نسبت به فرش‌های ماشینی دارند. در هنگام استفاده از دستمال و یا فرچه برای پرزگیری فرش‌های دستبافت باید آنها را با احتیاط و با فشار آرام دست روی فرش کشید که به بافت و الیاف فرش آسیبی وارد نشود.

• در پرزگیری فرش‌های دستبافت و فرش‌های ماشینی بهتر است از آب گرم استفاده نشود.

• در هنگام خرید فرش باید به این نکته توجه کرد که فرش با تعداد شانه و تراکم بالا کمتر پرز می‌دهد. آن هم به این دلیل است که در فرش با تراکم بالا الیاف به یکدیگر بسیار نزدیک‌تر و متراکم‌تر هستند و در فرش با شانه‌های بیشتر، هنگام آهار دادن به آن الیاف و نخ به یکدیگر نزدیکتر شده و در نتیجه باعث می‌شوند هنگام راه رفتن روی فرش تعداد پرزهای کمتری از لا به لای فرش بیرون آید.

دو نکته‌ی مهم

نکته اول

• هنگام خرید فرش باید به این نکته نیز توجه کرد که بهتر است فرشی خریداری شود که در تولید آن از نخ اکریلیک هیت شده استفاده شده است. زیرا استفاده از نخ اکریلیک هیت شده در تولید فرش باعث می‌شود که پرزدهی فرش به علت این که قسمت اعظمی از آن قبل از ورود به ماشین بافت توسط بخار و حرارت و دیگر عملیات گرفته می‌شود، به میزان زیادی کاهش یابد. از طرفی استفاده از این نخ‌ها در تولید فرش باعث می‌شود شفافیت فرش نیز به میزان چشمگیری افزایش یابد. با این وجود باید این نکته را نیز در نظر گرفت که پرزدهی فرش‌ها حتی فرش‌های تولید شده از نخ اکریلیک به مدت دو تا سه هفته پس از خرید طبیعی است.

نکته دوم

• همانطور که قبلاً نیز اشاره شد، از جمله دلایلی که باعث پرزدهی فرش می‌شود، عوامل مرتبط با تولید است. بنابراین بهترین راهکار برای کاهش میزان پرزهای فرش از همان ابتدا توجه به عوامل مرتبط با تولید و رعایت نکاتی است که به مقدار زیادی پرزدهی فرش را کاهش می‌دهد. عواملی همچون استفاده از بهترین نوع الیاف برای تولید فرش، عدم استفاده از الیاف بی‌کیفیت و الیاف ضایعاتی، استفاده درست، بهینه و مناسب از آب و روغنی که در تولید فرش به خصوص در مرحله آماده سازی الیاف به کار می‌رود، تنظیم درست دستگاه‌های ریسندگی، ثابت نگه داشتن سیستم حرارتی مطلوب، تاب مناسب نخ‌ها، استفاده از آهارهای مناسب، استفاده از الیافی که طول بلندتری دارند، نوع بافت و کیفیت بافت، استفاده از نخ‌های با کیفیت و مرغوب و غیره.
  در نهایت توصیه می‌شود که برای پرزگیری فرش مخصوصاً فرش تازه و نو هرگز در مواد شوینده همچون پودرهای لباسشویی دارای آنزیم و غیره استفاده نشود.

کلام آخر

ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که هیچ فرشی وجود ندارد که در ابتدا هیچ پرزی نداشته باشد، حتی استفاده از روش‌های فوق به طور کامل پرز فرش‌ها را از بین نخواهد برد. البته این امر نمی‌تواند نگران کننده باشد. فرشی که پرز ندهد عجیب و نگران کننده است. چرا که عدم پرزدهی آن نشان دهنده این است که در تولید فرش به جای استفاده از نخ و الیاف مرغوب و با کیفیت از مواد پلاستیکی استفاده شده است، که به مرور زمان از بین می‌رود و استفاده از فرش را به مدت طولانی غیر ممکن می‌سازد. فرش‌هایی که در تولید آنها مواد پلاستیکی به کار می‌رود با گذشت زمان نرمی و لطافت خود را از دست می‌دهند، سفت و کدر می‌شوند و بنابراین کیفیت خود را از دست داده و غیر قابل استفاده می‌شوند.

بنابراین بهترین فرش، فرشی است که در صورت نو بودن و تازگی حداقل به مدت دو تا سه هفته پرز دهد و با پرزدهی خود نشان دهد که از مواد مرغوب و با کیفیت تولید شده است.
کسانی هم که فرش با کیفیتی خریداری کرده‌اند و می‌خواهند به مدت دو تا سه هفته از دست پرزهای مزاحم که به لباسشان می‌چسبد در امان باشند، می‌توانند از نرم کننده لباس که با رایحه‌های مختلفی تولید و به بازار عرضه می‌شوند، استفاده کنند تا از چسبیدن پرزهای فرش به لباسشان جلوگیری کنند.

کلینیک نساجی تکنوتکس